Xã hội ngày càng phát triển, ngành nghề càng đa dạng, xu hướng việc làm của giới trẻ cũng có sự thay đổi lớn. Giờ đây, người trẻ đã không còn hứng thú với những công việc văn phòng mà đang hướng đến những công việc năng động, tự do, sáng tạo, độc lập hơn, không bị giới hạn về môi trường, địa điểm và thời gian làm việc. Làm việc tự do là nghề nghiệp được xem như xu hướng mới của những người ghét sự gò bó của công việc văn phòng truyền thống.
Tôi có một người bạn năm nay đã ngoài 40 tuổi, đang ở Hải Dương, độc thân và không có nhu cầu lấy vợ, sinh con, chỉ thích sống tự do một mình. Bạn tôi xuất thân trong một gia đình kinh doanh, cả bố mẹ và các anh chị em đều có xưởng sản xuất quần áo và cửa hàng buôn bán ở TP HCM.
Thời đại học, bạn được bố mẹ cho đi du học ở Đài Loan 5 năm. Sau khi về nước, bạn cũng từng về nhà phụ giúp công việc kinh doanh cho bố mẹ. Tuy nhiên, một thời gian sau bạn yêu một cô gái ở ngoài Bắc nên bạn đã quyết định ra Hà Nội mua nhà ở huyện Thạch Thất, Hà Nội để sinh sống và kinh doanh sản xuất đồ gỗ. Đồng thời, bạn cũng mua một căn hộ chung cư ở quận Hà Đông, Hà Nội để cho thuê, chỉ giữ lại một phòng ngủ để mỗi khi có việc lên thành phố và về muộn có thể ngủ lại.
Mấy năm đầu, công việc làm ăn thuận lợi nên bạn kiếm được khá nhiều tiền. Khi có tiền, bạn lại đầu tư mua đất ở một số nơi. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết về pháp luật nên bạn nghe theo lời ngon ngọt của một công ty môi giới bất động sản và mua những lô đất nông nghiệp, chưa được chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất thổ cư, ở những vị trí mà người ta đồn là sẽ có dự án đi qua, sẽ được đền bù khi Nhà nước thu hồi đất. Kết quả, bạn mua đất đến 10 năm mà vẫn không thấy ai làm dự án đi qua. Đến khi bạn rao bán thì không ai mua, tiền đầu tư hết vào đất cũng không rút ra được.
Bạn còn tin lời của bạn bè, cho nhiều người vay tiền, nhưng sau đó họ toàn không trả. Bạn còn đưa tiền cho một người bạn thân đi đầu tư Bitcoin, đến khi họ bảo thua lỗ mất hơn 1 tỷ đồng đã đầu tư, bạn cũng đành mất trắng số tiền đã đưa. Cuối cùng, bạn rơi vào hoàn cảnh nợ nần, phải bán hết nhà và chung cư rồi về khu đất đã mua đầu tư ở một huyện của tỉnh Hải Dương để ở trong ngôi nhà cấp bốn cũ.
Khi mất hết sạch tài sản thì cũng là lúc tình yêu đẹp của bạn kết thúc. Hai người chia tay nhau, cô gái về quê lấy chồng. Sau khi làm ăn bị mất hết hơn 10 tỷ đồng, phải bán hết tài sản để trả nợ, bạn tôi về vùng nông thôn sống một mình, mất hết động lực làm việc kiếm tiền và không còn có nhu cầu kết hôn.
>> Chê việc văn phòng vì ảo tưởng freelancer 'việc nhẹ lương cao'
Khu nhà bạn ở gần khu công nghiệp của huyện Tiên Lãng, Hải Phòng nên có rất nhiều công ty Trung Quốc tuyển dụng nhân sự biết tiếng Trung. Có công ty đề nghị trả lương 30 triệu đồng một tháng nhưng bạn tôi từ chối. Lý do là gia đình nhà bạn kinh doanh ở TP HCM còn phải thuê bao nhiêu người làm, bạn vốn không thích làm việc cho gia đình mình, nên giờ bảo đi làm thuê dài hạn cho người khác bạn chẳng thiết tha.
Bạn còn nghĩ rằng bản thân sống một mình, không phải nuôi vợ con, không có nhu cầu rượu chè, cờ bạc, yêu đương, nên chi phí sinh hoạt ở quê chỉ khoảng 17 triệu một tháng, không bị áp lực bởi việc kiếm tiền.
Tôi thường xuyên phản đối việc bạn không chịu xin việc làm ở một công ty nào đó, cứ quanh quẩn ở trong nhà, làm mấy việc linh tinh. Nhưng bạn chỉ cười và nói rằng "thích tự do, an phận, không thích bon chen, vất vả bên ngoài". Bạn không có nhiều nhu cầu chi tiêu, nên cứ ai thuê làm việc gì thì làm việc đó chốc lát, kiếm đủ tiền sinh hoạt phí cho bản thân là thôi.
Thời gian còn lại, bạn chủ yếu trồng cây ở vườn, tạo các tiểu cảnh đẹp trong vườn nhà để cho tụi trẻ ở xung quanh đến chụp ảnh miễn phí; viết các bài diễn thuyết để đi nói chuyện với người dân; đi làm từ thiện cho nhà chùa và làng xóm xung quanh...
Bạn không hứng thú vào làm việc ở các cơ quan nhà nước với những quy định nghiêm khắc hành chính về thời gian, mà thay vào đó là thích làm việc tự do, online để thoải mái và được chủ động. Vì theo bạn, nghề tự do cho phép bản thân tạo ra giá trị từ khả năng và kỹ năng của mình một cách linh hoạt, sáng tạo. Bạn tôi cảm thấy được làm những việc mà mình đam mê là vui rồi, không cảm thấy cô đơn khi không có vợ con, không cảm thấy khổ vì mình nghèo, không cảm thấy buồn vì không đi làm ở công ty, không có giao tiếp thường xuyên với mọi người bên ngoài.
Bạn cảm thấy cuộc sống tự do tự tại như thế là hạnh phúc nhất. Điều này trái ngược hoàn toàn quan điểm của tôi là phải có gia đình trọn vẹn, có công việc ổn định, kiếm được tiền nuôi con, các con ngoan, học giỏi, có bạn bè thân thiết thường xuyên chuyện trò mới cảm thấy hạnh phúc.
Có khá nhiều lý do khiến nhiều bạn trẻ từ bỏ công việc văn phòng ở công ty: nhiều quy định, quy trình; bị "trói buộc" bởi những yêu cầu về công việc từ sếp, quản lý, đồng nghiệp; cảm thấy buồn chán và thiếu động lực khi làm một công việc hay lặp đi lặp lại; giới hạn sự sáng tạo và khả năng tự do của bản thân... Cá nhân tôi dù không có suy nghĩ như vậy nhưng vẫn ủng hộ quan điểm sống của mỗi người, mỗi thế hệ.
Thị trường việc làm hiện nay rất đa dạng với các công việc tự do như: viết content, sáng tạo nội dung hình ảnh, video, audio, photography, design, marketing online, dạy học, biên dịch tài liệu, kinh doanh online các mặt hàng thời trang, đồ ăn, mở cửa hàng đồ uống... Xu hướng làm việc tự do cũng phản ánh thực tế là giới trẻ đã được trang bị nhiều kỹ năng sống như quản lý thời gian, tài chính cá nhân, giao tiếp, xây dựng mối quan hệ.
Thế nhưng, đằng sau sự thoải mái, lao động tự do cũng phải đối mặt với khó khăn, áp lực riêng. Những người chọn công việc này cũng phải chấp nhận rằng cái giá của sự tự do khi tách ra làm việc độc lập là sẽ không được hưởng các phúc lợi của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Không hợp đồng lao động, không có lương ngoài giờ, không thưởng ngày lễ, Tết là những điều các lao động tự do phải chấp nhận để đánh đổi tính chất thoải mái, chủ động trong công việc. Không có sự đảm bảo lâu dài, ổn định thu nhập. Họ buộc không ngừng nỗ lực để nâng cao khả năng chuyên môn và đảm bảo linh động theo yêu cầu của công việc.
>> U50 muốn bỏ việc văn phòng lương 20 triệu để ra ngoài mở shop quần áo
Đôi khi, lao động tự do phải tự chịu trách nhiệm thiệt hại cho những dự án, giao dịch, hợp đồng không thành công. Người làm việc tự do còn bị hạn chế trong việc kết nối với đồng nghiệp, với môi trường làm việc chuyên nghiệp. Họ phải đối mặt với áp lực "đơn thương độc mã" trong hành trình phát triển bản thân. Đối với những người trẻ chịu áp lực kém, họ sẽ rất dễ quay đầu hoặc mất phương hướng trong cái thế giới tự do ấy.
Tôi nghĩ rằng mỗi người có sở thích, năng lực, đam mê, ước mơ, lựa chọn khác nhau. Không phải cứ làm công chức, viên chức nhà nước mới là tốt. Không phải cứ làm việc ở công ty tư nhân, làm việc tự do sẽ là xấu. Chỉ có điều, lựa chọn theo cách nào thì phải có sự chuẩn bị kỹ càng để đi theo con đường mình đã chọn. Muốn làm việc tự do không bị ai quản lý thì kiến thức, kỹ năng phải thật vững và có nguồn tài chính đủ cân bằng cho việc tự do. Người trẻ phải xác định mình sẽ phải thực sự có năng lực, có tính trách nhiệm với việc tự chủ và có tính cạnh tranh, cọ xát.
Tự do mang đến cho bạn rất nhiều cơ hội để sống theo cách bản thân muốn, đồng thời cũng cho bạn những góc nhìn thực tế hơn về sự tự do. Ở đây không chỉ có màu hồng, mà còn có những khía cạnh đầy thách thức mà bạn cần đối mặt và học cách ứng phó để có thể tiếp tục sống tự do. Dù bạn lựa chọn làm việc ở công sở hay làm tự do thì cũng cần có sự chuẩn bị hành trang tốt nhất để đi theo lựa chọn đó, sống thật hạnh phúc với cuộc sống mà mình đã lựa chọn và là công dân có ích cho xã hội.
U30 có hai ngoại ngữ nên bỏ phố về quê lập nghiệp? Tôi bỏ phố về quê nhờ thu nhập 40 triệu đồng từ Sài Gòn Tôi bỏ ghế giám đốc về quê làm nông dân Sáu năm mua 100.000 m2 đất để bỏ phố về quê Bỏ phố về quê không là cuộc chơi của người ít tiền Về quê sống chất lượng với một tỷ đồng U30 có hai ngoại ngữ nên bỏ phố về quê lập nghiệp? Tôi bỏ phố về quê nhờ thu nhập 40 triệu đồng từ Sài Gòn Tôi bỏ ghế giám đốc về quê làm nông dân Sáu năm mua 100.000 m2 đất để bỏ phố về quê Bỏ phố về quê không là cuộc chơi của người ít tiền Về quê sống chất lượng với một tỷ đồng